تأثیر تحریم های اقتصادی بر سطح اشتغال در ایران

تحریم های اقتصادی یکی از مهم ترین حوادثی است که جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی تجربه کرده است. اهمیت بخش اشتغال کشور به دلیل همبستگی بالای میان سطح اشتغال و بیکاری با متغیرهای کلان اقتصادی نظیر رشد اقتصادی، تورم، توزیع عادلانه درآمد، سرمایه گذاری بر کسی پوشیده نیست. این در حالی است که طبق ارزیابی های انجام شده، مولفه "اعمال تحریم اقتصادی علیه کشور" اثرات بسیار نامطلوبتری نسبت به سایر مولفه ها، بر محیط کسب و کار داشته است. در این پژوهش آثار تحریم های اقتصادی بر بخش اشتغال کشور طی سالهای 1391-1358 و در قالب تکنیک های اقتصاد سنجی مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا بر اساس طبقه بندی های موجود، آثار تحریم های اقتصادی بر سطح اشتغال از طریق تحریم های اقتصادی گسترده و محدود بررسی شد و از آنجا که تحریم های گسترده حائز اهمیت بیشتری هستند لذا بر اساس ترکیبی از طبقه بندی های موجود آثار تحریم های یک جانبه و چندجانبه ی گسترده (جامع) نیز بر سطح اشتغال کل ارزیابی گردید. در این پژوهش تحریم ها در قالب متغیرهای مجازی در نظر گرفته شدند. پس از بررسی مانایی متغیرها در گام اول، برای جلوگیری از وقوع رگرسیون کاذب، هم انباشتگی متغیرها با رهیافت انجل-گرانجر بررسی شد که فرضیه هم جمعی متغیرها و عدم وجود رگرسیون کاذب مورد تایید قرار گرفت، لذا نتایج اولیه حاصل از تخمین به روش ols قابل اطمینان بودند. سپس برای بررسی دقیق تر موضوع و در نظر گرفتن رابطه احتمالی دوسویه میان سطح اشتغال و تولید ناخالص داخلی، آزمون هاسمن انجام گرفت که در نتیجه، همزمانی میان متغیرها تأیید گردید، لذا از روش های تخمین معادلات همزمان با اطلاعات محدود (tsls، gmm)، جهت برآورد معادلات استفاده شد. یافته های پژوهش به روش ols، حاکی از وجود یک رابطه منفی و معنادار بین تحریمهای اقتصادی گسترده و سطح اشتغال کل می باشد همچنین بر اساس بخش دیگری از یافته های پژوهش تحریمهای اقتصادی محدود تاثیر منفی نداشته اند. بر اساس دسته بندی دوم تحریمهای اقتصادی، نتایج بدست آمده حاکی از وجود یک رابطه منفی و معنادار میان تحریمهای اقتصادی یک جانبه گسترده و سطح اشتغال کل هستند، در حالی که تحریمهای چندجانبه گسترده اثر معناداری نداشتند. در ادامه به دلیل تأیید رابطه همزمانی، اثر تحریم های محدود و جامع در قالب روش tsls نیز برآورد گردید که نتایج همانند روش ols بدست آمدند. جهت بررسی آثار تحریم های گسترده یک جانبه و چند جانبه از روش gmm، برای برآورد استفاده شد. یافته ها حاکی از رابطه منفی و معنادار هر دو نوع تحریم اخیر بر سطح اشتغال می باشند.